Cuộc kháng chiến chống quân Xiêm can thiệp, xâm lược (1784-1785)

Cuộc kháng chiến chống quân Xiêm can thiệp, xâm lược (1784-1785)

Bị quân Tây Sơn đánh cho tan tác, trong bước đường cùng, bọn phong kiến Đàng Trong đứng đầu là Nguyễn Ánh đi vào con đường phản bội Tổ quốc mưu giữ được địa vị thống trị của mình. Năm 1783, Nguyễn Ánh chạy ra đảo Phú Quốc rồi trốn sang sống lưu vong bên đất Xiêm và cầu cứu vua Xiêm.

Vua Xiêm nhân cơ hội đó mưu chiếm đất Gia Định và thôn tính nước Chân Lạp (Campuchia). Vua Xiêm điều 5 vạn quân do tướng Chiêu Tăng và Chiêu Sương chỉ huy theo hai đường thuỷ bộ có tàn quân Nguyễn Ánh dẫn đường tiến vào nước ta.

Tháng 7/1784, 2 vạn thuỷ binh Xiêm vòng đường biển đổ bộ lên vùng Rạch Giá ngày nay, 3 vạn bộ binh địch qua đất Chân Lạp theo đường ven sông Hậu tiến xuống. Lực lượng quân Tây Sơn ở miền Tây Gia Định không nhiều nên vừa đánh chặn quyết liệt vừa rút lui bảo toàn lực lượng. Hai đạo quân Xiêm đến được Trấn Giang (Cần Thơ). Quân Nguyễn Ánh đến đây cũng được tăng cường đáng kể do bọn phản động trong nước mộ binh gia nhập. Quân Xiêm lúc này lực lượng mạnh lại vừa có những thắng lợi bước đầu nên rất kiêu căng, chuẩn bị đánh sang Mỹ Tho.

Nắm được tình hình ở cực Nam, đầu năm 1975, từ Quy Nhơn, Nguyễn Huệ chỉ huy 2 vạn quân Tây Sơn vượt biển vào thẳng Mỹ Tho. Sau khi đánh một số trận thăm dò, nắm chắc tình hình và ý đồ của địch, Nguyễn Huệ quyết định tổ chức một trận địa mai phục lớn ở Rạch Gầm - Xoài Mút (đoạn giữa hai ngã ba sông Rạch Gầm và sông Xoài Mút với sông Tiền phía trên Mỹ Tho khoảng 6, 7km) nhằm lừa quân địch vào để tiêu diệt toàn bộ quân Xiêm ở đây.

Sau khi bố trí trận địa, Nguyễn Huệ cho một lực lượng nhỏ dùng thuyền nhẹ tập kích vào doanh trại địch rồi rút lui. Quân Xiêm quyết định dốc toàn lực tấn công tiêu diệt quân Tây Sơn ở Mỹ Tho. Rạng sáng ngày 19/1/1785, toàn bộ quân Xiêm và quân Nguyễn Ánh theo đường sông Tiền tiến đánh thành Mỹ Tho. Chờ khi đội hình địch lọt vào trận địa mai phục Rạch Gầm - Xoài Mút, Nguyễn Huệ hạ lệnh tấn công. Pháo đặt trên bờ, trên cù lao Thới Sơn, trên thuyền chiến địch, thuỷ binh Tây Sơn từ Mỹ Tho tiến lên đánh chặn đầu, từ các nhánh sông đánh tạt sườn đội hình địch. Quân Xiêm không cách nào chống cự nổi, thuyền đắm, quân chết. Một số thoát được lên bờ bị bộ binh ta đón sẵn tiêu diệt. Cho đến chiều cùng ngày, toàn bộ chiến thuyền cùng 4 vạn quân Xiêm Nguyễn bị diệt. Chiêu Tăng, Chiêu Sương cùng vài nghìn quân, mở đường máu chạy được về đất Chân Lạp rồi tìm đường về nước. Nguyễn Ánh ở phía sau cùng đám tàn quân vội quay lui trốn sang Xiêm.

Trận Rạch Gầm - Xoài Mút là một trận quyết chiến lược, chỉ trong một ngày quân Tây Sơn tiêu diệt gọn toàn bộ đạo quân xâm lược Xiêm cùng quân bán nước Nguyễn Ánh, đập tan âm mưu can thiệp xâm lược của quân Xiêm và ý đồ bán nước của Nguyễn Ánh. Độc lập dân tộc, toàn vẹn lãnh thổ được giữ vững. Thanh thế quân Tây Sơn và người anh hùng áo vải, nhà quân sự kiệt xuất Nguyễn Huệ càng lừng lẫy. Chính sử của nhà Nguyễn cũng phải ghi lại rằng, “người Xiêm sợ quân Tây Sơn như sợ cọp”.

• Nguồn: Từ điển bách khoa Tri thức quốc phòng toàn dân.-H.: Chính trị Quốc gia, 2002.